Kazakistan, Ocak 2022'de ülkede meydana gelen ve 238 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan kitlesel olayların kaos içinde devlet yönetimini ele geçirmeyi hedefleyen darbe girişimi olduğunu bildirdi.
Kazakistan Meclisinin haftalık genel oturumun gündemi, ülkede bir yıl önce yaşanan Ocak olayları oldu.
Başsavcı Berik Asılov, konuyla ilgili milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Asılov, yaklaşık bir yıl boyunca süren soruşturma kapsamında Ocak olaylarının kronolojisinin yapıldığını ve isyanları düzenleyenlerin kimliklerinin tespit edildiğini belirterek, “Ocak trajedisi, ülkemizi derinden etkiledi ve hepimiz için önemli bir ders oldu. Burada konuşmak, geniş bir kitleye olan biteni anlatmak bir fırsattır.” dedi.
Soruşturmaların, olayın tüm kronolojisini çıkardığını aktaran Asılov, "Şu anda suç dünyasından isimler ile devletin üst düzey yetkililerin de aralarında olduğu kilit organizatörler belirlendi." ifadesini kullandı.
Asılov, Ocak olaylarının arkasındaki planın devlet yönetimine el koymak olduğuna işaret ederek, "Kontrollü kaos koşullarında ülkenin üst düzey liderliğini görevden alma operasyonunun dikkatlice planlandığını söyleyebiliriz. Aslında bu bir darbe girişimiydi." diye konuştu.
Ülke istihbaratının eski yöneticilerine yönelik ceza davasının halen devam ettiğini ve devlet sırrı içerdiği için detaylı bilgi veremeyeceğini vurgulayan Asılov, sadece söz konusu olaylara hazırlığın bir yıl öncesinden başladığını net şekilde ifade edebileceğini söyledi.
Asılov, bu işin failleri arasında organize suç gruplarının da bulunduğunu ve yeraltı dünyasında "Dikiy Arman (Vahşi Arman)" olarak bilinen Arman Cumageldiyev’e Almatı’da özel bir görev verildiğini belirterek, “(Arman Cumageldiyev’in) KNB’den (Kazakistan Güvenlik Komitesi) birinin koordinasyonunda hareket ettiğini belirledik. O, isyanlar düzenlemek, kalabalığı kontrol altına alarak yetkililere birleşik ültimatom talepleri iletmek için sözde bir halk konseyi oluşturmak zorundaydı." ifadelerini kullandı.
- "Yaklaşık 2 bin silahın nerede olduğu hala bilinmiyor"
Ocak olaylarının en yoğun yaşandığı günlerde eski Güvenlik Komitesi Başkanı Karim Masimov’un emriyle başta Almatı olmak üzere bazı bölgelerde komite binalarının çalışanlarca terk edildiğini anlatan Asılov, şöyle devam etti:
“Bunun sonucunda zamanında isyanları durdurmak için hiçbir önlem alınmadı ve Almatı ile Taldıkorgan şehirleri, iki gün boyunca tamamen silahlı haydutların pençesinde kaldı. 3 bin silah cephanesi ellerine geçti. Yaklaşık 2 bin silahın nerede olduğu hala bilinmiyor.”
- "Eski Savunma Bakanı Bektanov'un yasa dışı emirler verdiği ortaya çıktı"
Asılov, genel oturum sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, Masimov’un olayların ana organizatörlerinden biri olarak yargılandığına işaret ederek, dava sonuçlanınca daha açık bilgi verileceğini söyledi.
Ocak olayları sonrası gözaltına alınan eski Savunma Bakanı Murat Bektanov’un da askeri mahkemedeki duruşmasının devam ettiği bilgisini paylaşan Asılov, soruşturmada Bektanov’un ülkedeki olağanüstü hal (OHAL) sırasında açıkça yasa dışı emirler vererek askeri stratejik tesisleri korumasız bıraktığını ortaya koyduğunu kaydetti.
Asılov, ülkede geçen yıl ocak ayında meydana gelen kitlesel olaylar nedeniyle ilan edilen OHAL ve özel operasyon sırasında toplamda 238 kişinin öldüğünü ve bunlardan 151’inin Almatı’da hayatını kaybettiğini bildirdi.
- Ocak olaylarında hayatını kaybedenler için anma töreni düzenlendi
Kazakistan genelinde, bir yıl önce gerçekleşen Ocak olaylarında hayatını kaybedenler anıldı.
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, başkent Astana’daki Hazret Sultan Camisi'ni ziyaret ederek, hayatını kaybedenler için Kur'an-ı Kerim okuttu.
Almatı’da da yeni açılan Ocak olayları anıtı önünde anma töreni düzenlendi.
- Ocak olayları
Kazakistan'da 2 Ocak'ta ülkenin batısındaki Mangistau eyaletine bağlı Janaözen kentinde sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) fiyatlarındaki ani artış nedeniyle sürücülerin yol kapatma eylemi ile başlayan protesto gösterileri, daha sonra ekonomik eşitsizlik sloganıyla diğer şehirlere yayılmıştı.
Özellikle en büyük şehir Almatı'da kitlesel boyut kazandığı olaylarda 238 kişi hayatını kaybetmiş, 10 binden fazla kişi gözaltına alınmıştı.
