University College London (UCL) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iş birliğiyle hazırlanan 2025 tarihli Lancet Countdown İklim ve Sağlık Raporu, fosil yakıt kullanımının yalnızca küresel ısınmayı değil, aynı zamanda zehirli hava kirliliğini, orman yangınlarını ve dang humması gibi hastalıkların yayılımını tetiklediğini belirtiyor.
UCL’den Dr. Marina Romanello, “Bu rapor, dünyanın dört bir yanında insan hayatını ve geçim kaynaklarını yok eden yıkıcı tabloyu açıkça ortaya koyuyor. İklim değişikliğini hafifletme ve uyum sağlama konusundaki gecikmeler, her yıl milyonlarca gereksiz ölüme yol açıyor” dedi.
Sıcaklığa bağlı ölümler yüzde 23 arttı
Araştırmaya göre 1990’lardan bu yana sıcaklığa bağlı ölümler yüzde 23 arttı. 2012–2021 arasında her yıl ortalama 546 bin kişi aşırı sıcak nedeniyle hayatını kaybetti. Bu da yılda her dakika bir ölüm anlamına geliyor.
Avustralya Sydney Üniversitesi’nden Prof. Ollie Jay, “Isı stresi herkesi etkileyebilir ve ölümcül olabilir. Çoğu insan bunun farkında değil ama her sıcaklığa bağlı ölüm aslında önlenebilir” ifadelerini kullandı.
Fosil yakıtlara rekor destek
Rapora göre 2023 yılında hükümetler, fosil yakıt şirketlerine günde 2,5 milyar dolar doğrudan sübvansiyon sağladı. Aynı yıl, yüksek sıcaklıklar nedeniyle tarım ve inşaat gibi sektörlerde çalışanların verim kaybı da aynı miktarda ekonomik zarara yol açtı.
2023’te dünya genelinde 956 milyar dolar fosil yakıt desteği verildi; bu miktar, 2024’teki COP29 zirvesinde iklimden en çok etkilenen ülkelere taahhüt edilen 300 milyar doların üç katından fazla.
Gıda ve geçim krizi büyüyor
Kuraklık ve sıcak hava dalgaları tarım ürünlerini ve hayvancılığı etkilerken, 2023’te 123 milyon kişi daha gıda güvensizliği yaşadı. 2024’te artan sıcaklık ve yangınlar nedeniyle 154 bin kişi duman kaynaklı nedenlerle hayatını kaybetti.
“Sağlıklı bir gelecek mümkün ama…”
Romanello, “Eğer fosil yakıt finansmanını sürdürürsek sağlıklı bir gelecek mümkün olmayacak” diyerek uyardı.
Ancak temiz enerji, şehirlerin iklime uyumlu hale getirilmesi ve daha sürdürülebilir beslenme alışkanlıklarının çözümün bir parçası olduğunu vurguladı:
“Umut, yerel toplulukların ve sağlık çalışanlarının sahada gördükleri gerçekler karşısında harekete geçmesinde yatıyor.”
