İran’da, 4 yılda bir yapılan Parlamento seçimleri ile 8 yılda bir yapılan Uzmanlar Meclisi seçimleri 1 Mart’ta gerçekleştirilecek.
Milletvekilliği adaylığı için ön başvuruları 7 Ağustos 2023’te başlayan, aday adaylığı asıl başvuru süreci ise 19 Ekim ila 25 Ekim 2023 tarihlerinde tamamlanan Parlamento seçimlerinde adaylıkları onaylanan kişilerin listesi de 21 Şubat’ta ilan edildi.
Adayların açıklanması ile birlikte ülkede 12. Dönem Milletvekili ve 6. Dönem Uzmanlar Meclisi seçimleri için resmi propaganda süreci de 22 Şubat’a başladı.
Başkent Tahran’ın bazı bölgelerine seçime dikkat çekmek ve halkı oy vermeye teşvik etmek için dev seçim sandığı maketleri kurulurken, duvarlarda da az sayıda adayın tanıtım afişleri dikkati çekiyor.
Milletvekili adayları seçim propagandalarını devlet televizyonunun kurduğu 200’ü aşkın yerel televizyon kanalı üzerinden yürütüyor.
Ülkede miting ve benzeri çalışmalara ise izin verilmezken küçük çaplı toplantılar yapmanın önünde bir engel bulunmuyor.
Seçim güvenliğini sağlamak için ülke genelinde 190 bin emniyet görevlisi görev alacak.
Meclisteki 290 sandalye için 15 bin 200’den fazla aday yarışacak
İran’da 12. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde ülke genelinde 61 milyon 173 bin 298 seçmen, 15 bini gezici olmak üzere 59 bin seçim merkezinde oy kullanacak.
Seçime katılacak adayların yeterliliğini değerlendiren aynı zamanda adaylara onay veren Koruyucular Konseyi’nin Sözcüsü Hadi Tahannezif yaptığı açıklamada, Mecliste bulunan 290 sandalye için 15 bin 200’den fazla adayın yarışacağını belirtti.
Ülkenin en kalabalık nüfusa sahip eyaleti olan Tahran aday sayısı açısından dikkatleri çekiyor. Tahran’daki 30 milletvekilliği kontenjanı için 3 bin 545 aday seçim yarışına katılacak.
İran Seçim Kurulu Başkanı Muhammed Rıza Gulamrıza ise yaptığı açıklamada adayların yüzde 12’sinin kadınlardan oluştuğunu kaydetti.
Resmi verilere göre, 2020 yılında yapılan Parlamento seçimlerinde 57 milyon 718 bin 159 seçmen oy kullanma hakkına sahipken seçmenin yüzde 42’si sandık başına gitmişti. Bu katılım oranı, 1979 İran Devriminden sonra gerçekleştirilen seçimlere katılımın en düşük seviyede kaldığı seçim olarak kayda geçmişti.
Söz konusu seçimde yine 290 sandalye için 9 binin üstünde aday yarışmıştı.
Önceki seçimdeki düşük katılım oranı nedeniyle, ülke yetkilileri yaptıkları açıklamalarda seçime katılmanın gerekliliği üzerinde dururken, katılımın yüksek olmasının "düşmana verilecek bir cevap" niteliği taşıdığının altını çiziyor.
Uzmanlar Meclisi Seçimi
Bu yılki Parlamento seçimleriyle eş zamanlı olarak Uzmanlar Meclisi seçimleri de yapılacak. Söz konusu meclisin seçimleri 8 yılda bir yapılırken 4 yılda bir de farklı gerekçelerle azalan üye sayısını tamamlamak üzere ara seçimler yapılıyor. Uzmanlar Meclisi’ndeki 88 sandalye için ülkenin 31 eyaletinde 144 aday seçimlere girecek.
İran Anayasası, Uzmanlar Meclisi’ne ülke liderinin görevlerini yerine getirmesinin mümkün olmadığı durumlarda halefini belirlemesine izni veriyor. Bu nedenle bu meclisin seçimlerine ciddi anlamda önem veriliyor.
Eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin adaylık başvurusu reddedilmişti
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Uzmanlar Meclisi üyeliği için Güney Horasan eyaletinden aday olurken, ülkede 8 yıl Cumhurbaşkanlığı yapan Hasan Ruhani'nin adaylık başvurusu ise kabul edilmedi. Ruhani'nin reddedilme gerekçesini sorduğu 3 dilekçesi ise Koruyucular Konseyi tarafından cevapsız bırakıldı.
İran'da, 1979 Devrimi'nden bu yana cumhurbaşkanlığı ve 290 sandalyeli Parlamento için 4 yılda bir, Uzmanlar Meclisi için ise 8 yılda bir seçim yapılıyor. Koruyucular Konseyi tarafından incelenen adaylar arasında uygun görülmeyen aday adaylarının başvuruları reddediliyor.
